Rak jelita grubego
Dane anatomiczne i fizjologiczne o jelicie grubym
Jelito grube stanowi końcowy odcinek przewodu pokarmowego. Zaczyna się w miejscu połączenia z jelitem cienkim, następnie przechodzi w kątnicę, okrężnicę wstępującą, poprzeczną, zstępującą, esicę i kończy się odbytnicą wraz z odbytem.
Podstawową rolą jelita grubego jest zwrotne wchłanianie wody i soli mineralnych z resztek pokarmowych. W jelicie grubym przy współudziale bakterii jelitowych odbywa się produkcja witamin z grupy B i witaminy K oraz ich wchłanianie.
W jelicie grubym odbywa się ostateczne formowanie stolca, który wydalany jest z organizmu.
Dane epidemiologiczne
Rak jelita grubego stanowi 8% wszystkich nowotworów złośliwych w Polsce zarówno u mężczyzn jak i u kobiet.
Pod względem zachorowalności osiąga trzecie miejsce u obu płci.
Największa zachorowalność przypada na osoby między 45 i 70 rokiem życia.
Dotyka w większości czynnej zawodowo części populacji i dlatego stanowi ważny problem społeczny i ekonomiczny.
W 50% przypadków rak rozwija się w odbytnicy, w 20% w esicy. Pozostałe 30% raków rozwija się w innych odcinkach jelita grubego.
Podstawową przyczyną zachorowań jest nieodpowiednia dieta z nadmiarem tłuszczów i białka zwierzęcego, dieta uboga w błonnik zawarty w warzywach i owocach.
Objawy choroby
Objawy chorobowe są zależne od odcinka jelita, w którym umiejscowiony jest guz.
Najczęstszym umiejscowieniem raka jest odbytnica i esica. W tych przypadkach najczęstszymi objawami są:
- wydalanie krwi i śluzu w stolcu,
- zmiana rytmu wypróżnień,
- uczucie niepełnego wypróżnienia,
- bolesne parcia na stolec.
W przypadkach umiejscowienia guza w części wstępującej, poprzecznej i zstępującej oprócz wspomnianych objawów często występują:
- biegunki,
- wzdęcia,
- w badaniu krwi stwierdza się niedokrwistość.
Należy pamiętać, że wszystkie wymienione objawy wymagają wykonania niezbędnych badań. Szczególnie nie wolno bagatelizować pojawienia się krwi w stolcu. Żaden z wymienionych objawów nie może być zostać zbagatelizowany ani przez pacjenta ani przez lekarza. Bez wykonania badań nie wolno mówić „to tylko hemoroidy".
Objawy wymienione powyżej, a zwłaszcza pojawienie się krwi w stolcu bezwzględnie wymagają wykonania badania kiszki stolcowej palcem czyli tzw. badania „per rectum". Jest to badanie podstawowe, które powinno być wykonane przez lekarza pierwszego kontaktu. Gdy to badanie nie wyjaśni przyczyny krwawienia konieczne jest wykonanie dalszych badań.
Wykrywanie raka jelita grubego
Pierwszym i podstawowym badaniem jest ocena dostępnego odcinka odbytnicy palcem przez odbyt.
Następnie wykonuje się badania pozwalające na bezpośredni wgląd do jelita grubego tzw. badania wziernikowe zwane również endoskopowymi. Badania te to rektoskopia i kolonoskopia. Polegają one na bezpośrednim oglądaniu jelita przez cienkie rurki zwane wziernikami. Wykonanie takiego badania pozwala na potwierdzenie lub wykluczenie obecności guza nowotworowego i na pobranie części guza czyli tzw. wycinka do badania pod mikroskopem.
Jeśli badanie pod mikroskopem powie iż jest to rak należy wykonać dalsze badania, które pozwolą na ocenę zaawansowania raka, a następnie na dobór odpowiedniej metody leczenia.
Tymi badaniami są:
- badania rentgenowskie po podaniu kontrastu do jelita tzw. wlew kontrastowy,
- badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej tzw. USG, u niektórych pacjentów niezbędne jest również wykonanie
- tomografii komputerowej jamy brzusznej.
Oprócz wymienionych powyżej badań wykonuje się również tzw. badania podstawowe tj.:
- badanie rentgenowskie klatki piersiowej,
- podstawowe badania krwi,
- badania krwi pozwalające na ocenę czynności nerek i wątroby,
- badanie krwi celem oznaczenie markera nowotworowego CEA.