Rak krtani i gardła
EFEKTY UBOCZNE LECZENIA
Nie ma leczenia bez efektów ubocznych. Im bardziej agresywna jest choroba tym bardziej agresywne musi być leczenie. Im bardziej agresywne jest leczenie, tym większa jest możliwość wystąpienia efektów ubocznych. Agresywność leczenia jest zawsze dostosowana do agresywności choroby. To, że rak jest choroba bardzo agresywną, wiedzą wszyscy. Bardzo agresywna choroba musi być leczona bardzo agresywnymi metodami.
Efekty uboczne mogą się pojawić w różnym okresie podczas i po leczeniu. Są efekty uboczne, które występują u wielu pacjentów i można je przewidywać. Można też zapobiegać wystąpieniu niektórych z nich. Dzięki zapobieganiu można zmniejszyć nasilenie reakcji ubocznej lub opóźnić jej wystąpienie. Czasem w wyniku zastosowania pewnych działań zapobiegawczych efekty uboczne mogą w ogóle nie wystąpić. Moment wystąpienia, czas trwania i nasilenie efektów ubocznych zależą od bardzo wielu czynników. Najważniejsze z nich to zaawansowanie choroby, stan ogólny i wiek pacjenta.
W trakcie leczenia raka nie można się ograniczyć jedynie do leczenia samego guza. Nie ma jeszcze badań, które pozwoliłyby w 100% określić granicę tkanek nowotworowych. Nie można więc w trakcie leczenia ograniczyć się jedynie do obszaru widocznego guza, gdyż bardzo często w tkankach okolicznych takich jak mięśnie, naczynia krwionośne, węzły chłonne są obecne komórki raka. Dlatego objawy uboczne dotyczą wszystkich tkanek objętych leczeniem.
Po operacji, w czasie której została usunięta krtań, pacjent nie może wytwarzać głosu normalnym sposobem czyli przez pracę strun głosowych. Po zakończeniu leczenia pacjent podlega rehabilitacji, która polega na nauce wydobywania głosu i mówienia inna metodą. Nauka mowy jest prowadzona przez doświadczonego laryngologa-foniatrę. Po krótszym lub dłuższym czasie każdy pacjent, który chce, może nauczyć się mówić.
Wielu pacjentów robi tak duże postępy w rehabilitacji, że mogą potem wrócić do pracy.
W trakcie radioterapii często występuje na skórze reakcja polegająca na zaczerwienieniu i podrażnieniu. To powoduje zwiększoną wrażliwość skóry na działanie czynników zewnętrznych, takich jak ocieranie przez odzież, drapanie jak przy goleniu, zbyt wysoka temperatura, np. w czasie opalania się na słońcu, zbyt niska temperatura, kosmetyki - kremy, wody toaletowe, środki odkażające. Najlepiej więc wykluczyć wymienione czynniki w czasie leczenia promieniami. Przed rozpoczęciem leczenia każdy pacjent jest informowany o tym jak należy się zachowywać w czasie radioterapii, aby zmniejszyć efekty uboczne. Do tych zaleceń należy się bezwzględnie stosować, a gdy wystąpią problemy, trzeba zwrócić się do lekarza prowadzącego leczenie promieniami.
Obecnie dzięki stosowaniu nowoczesnych metod radioterapii zmiany skórne, które powstają jako efekty uboczne, występują po zakończeniu leczenia . Na śluzówce gardła i krtani powstają w trakcie radioterapii ogniska wysychania i naloty. Często powoduje to bóle przy połykaniu. Podstawowym zaleceniem jest wówczas stosowanie pełnowartościowego jedzenia płynnego. Takie odżywki i pełnowartościowe posiłki w postaci płynnej to produkty firmy Ovita Nutricia np. Nutridrinki i inne.
Ustępowanie tych zmian przebiega inaczej u każdego pacjenta. Najczęściej po 10 dniach od zakończenia radioterapii wyraźnie już widać zmniejszanie się reakcji, a na całkowite ustąpienie mogą pacjenci liczyć po 3 - 4 tygodniach, pod warunkiem że będą się stosowali do zaleceń lekarskich.
Innym efektem ubocznym leczenia promieniami może być zmniejszenie liczby białych krwinek lub - rzadko -płytek krwi. Zmiany te ustępują szybko po zastosowaniu właściwego leczenia, ale można też im zapobiegać przez wykonywanie kontrolnych badań krwi w odstępach czasu zaleconych przez lekarza.
Chemioterapia to leczenie cytostatykami czyli lekami, które uszkadzają nie tylko komórki raka, ale również te komórki tkanek prawidłowych, które są komórkami szybko rosnącymi. Do tkanek, których komórki szybko rosną, należą szpik kostny, cebulki włosowe, naskórek, nabłonek jelit, tkanka jajników. Wiedząc to można przewidzieć efekty uboczne chemioterapii. W czasie chemioterapii mogą wystąpić wymioty, nudności, biegunka, które ustępują po zakończeniu leczenia. Obecnie w wyniku stosowania leków zapobiegających tym powikłaniom bardzo niewielu pacjentów skarży się na te dolegliwości. W czasie chemioterapii może też wystąpić zmniejszenie liczby białych krwinek oraz płytek krwi.
REHABILITACJA
Rehabilitacja jest bardzo ważną częścią leczenia pacjenta z rakiem krtani. Zakres i intensywność rehabilitacji zależą od zaawansowania choroby oraz od zastosowanego leczenia. Pacjenci po usunięciu krtani są rehabilitowani od pierwszych dni po operacji. W miarę upływu czasu intensywność ćwiczeń wzrasta. Ćwiczenia i całe leczenie rehabilitacyjne są prowadzone przez doświadczonego lekarza laryngologa-foniatrę. Rehabilitacja ma na celu nauczenie pacjenta, jak można mówić, bez używania strun głosowych, które zostały usunięte.
U pacjentów, którym w czasie operacji usunięto węzły chłonne i mają ograniczoną ruchomość szyi prowadzona jest rehabilitacja ruchowa - gimnastyka szyi.
PODSUMOWANIE
Mamy nadzieję, że po przeczytaniu tej broszurki każdy z Państwa zwróci uwagę na swoje gardło i krtań, chroniąc je przede wszystkim przed czynnikami rakotwórczymi tzn. dymem tytoniowym i alkoholem.
Pamiętajmy, że szkodzi nie tylko dym tytoniowy powstający przy paleniu czynnym, ale szkodliwe jest również tzw. palenie bierne, czyli przebywanie w atmosferze dymu tytoniowego. Prosimy pamiętać, że niepalący przebywający stale w zadymionym pokoju są również zagrożeni rakiem krtani i gardła. Dotyczy to również dzieci, których rodzice palą. Takie dzieci po wielu latach mogą zachorować na raka krtani lub gardła.
Ważne jest, aby pamiętać, że w razie wystąpienia dolegliwości opisanych w tej broszurce konieczne jest szybkie zgłoszenie się do lekarza.