Rak piersi
PROFILAKTYKA RAKA PIERSI
Każda kobieta powinna wiedzieć, co należy robić żeby nie zachorować na raka piersi oraz co robić, żeby w razie zachorowania mieć największe szansę na wyleczenie.
Stosowanie diety zwierającej dużą ilość naturalnych witamin, tzn. jarzyn i owoców, maksymalne ograniczenie ilości spożywanych tłuszczów zwierzęcych oraz dbanie o to, aby nie utyć - to najważniejsze znane środki chroniące przed zachorowaniem. Szczególnie ważne, aby wiedziały o tym młode kobiety wchodzące dopiero w okres rozrodczy, żeby starały się utrzymać stałą wagę, zwłaszcza gdy w ich rodzinie kobiety chorowały na raka piersi. Nie wystarczy ograniczyć spożywania tłuszczów na rok lub dwa i szybko przeprowadzić kurację odchudzającą. To trzeba robić przez całe życie.
Samokontrola. - Każda kobieta może zachorować na raka piersi. Dlatego bardzo ważne jest, aby kobiety nauczyły się obserwować i badać swoje piersi. Każda z nich powinna poznać zmiany stale zachodzące w jej piersiach. Zmiany te zależą od wieku i cyklu miesięcznego. Należy więc najpierw badać swoje piersi w różnych dniach cyklu i starać się zapamiętać ich wygląd, konsystencję ewentualny obrzęk przed miesiączką, bolesność itp. Następnie należy badać piersi przynajmniej l raz w miesiącu, zawsze w tym samym dniu cyklu miesięcznego. Najlepiej w pierwszych dniach po miesiączce. Kobiety, u których ustały już miesiączki, powinny badać swoje piersi również, co miesiąc, zawsze w tym samym dniu miesiąca.
Badania mammograficzne - Są to badania przy pomocy specjalnego aparatu rentgenowskiego. Nie mogą, więc być wykonywane w sytuacjach, gdy nie są bezwzględnie konieczne, nie mogą też być wykonywane zbyt często. O bezwzględnej konieczności badania może zdecydować lekarz onkolog, który zbadał pacjentkę i znalazł u niej podejrzaną zmianę w piersiach. Profilaktyczną mammografię powinno się wykonywać u kobiet w wieku 35-45 lat co 2 lata, a u kobiet po 45 roku życia co rok, każdorazowo po badaniu lekarskim. Nie wolno wykonywać mammografii kobietom w ciąży. Wprowadzenie badań mammograficznych oraz coraz bardziej popularna wśród kobiet samokontrola piersi dają w efekcie:
- możliwość wykrycia zmian niezłośliwych i usunięcia ich, aby w przyszłości nie stały się rakiem,
- możliwość wczesnego wykrycia małych zmian złośliwych, następnie wczesne leczenie ich i wyleczenie pacjentki.
Tak, więc dzięki wprowadzeniu badań mammograficznych i samokontroli mniej kobiet umiera na raka piersi. Ważne jest, aby badania sutków były wykonywane przez wyspecjalizowane ośrodki onkologiczne. W takich ośrodkach zespół specjalistów potrafi ocenić właściwie i badanie lekarskie (fizykalne), i badanie mammograficzne i następnie wykonać odpowiednie badania, aby ostatecznie ocenić, czy zmiana jest łagodna czy złośliwa. Po stwierdzeniu czy zmiana w piersi jest łagodna, czy złośliwa zespół specjalistów potrafi zastosować właściwe leczenie i osiągnąć wyleczenie. Dlatego tak ważne jest, aby kobiety, które stwierdziły u siebie podejrzaną zmianę w piersi, zgłosiły się do wyspecjalizowanego ośrodka onkologicznego.
WYKRYWANIE RAKA PIERSI
Każda kobieta, która stwierdzi u siebie niepokojące zmiany w piersiach, powinna natychmiast zgłosić się do lekarza. Lekarz rejonowy, ginekolog przeprowadzi badanie wstępne, a następnie skieruje pacjentkę do specjalistycznego ośrodka onkologicznego. Wszystkie Panie powinny pamiętać, że mogą zgłosić się również bezpośrednio do najbliższego ośrodka onkologicznego. Będą tam przyjęte do badania bez skierowania.
W ramach badania specjalistycznego będą wykonane następujące czynności:
Badanie wstępne - badanie fizykalne, które pozwoli lekarzowi na ocenę kształtu piersi, wielkości, struktury, a w razie stwierdzenia zmiany pozwoli na określenie jej rozmiarów, ruchomości względem skóry i podłoża.
Badanie ultrasonograficzne - na podstawie analizy obrazu odbitych fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości wytwarzanych przez aparat USG można ocenić obecność zmian w piersi oraz ich charakter i wymiary. Badanie to jednak nie daje możliwości stwierdzenia, czy jest to zmiana złośliwa czy łagodna.
Badanie mammograficzne - jest bardzo ważnym badaniem ze względu na jego wysoką czułość. Daje możliwość wykrycia bardzo małych zmian, które nie są wykrywane dotykiem (badanie fizykalne) ani badaniem USG. Stwarza też możliwość oceny z dużym prawdopodobieństwem, czy zmiana jest łagodna czy podejrzana o złośliwość.
Badanie aspiracyjne - zwane inaczej punkcją cienkoigłową polega na pobraniu z podejrzanej zmiany za pomocą igły i strzykawki niewielkiej ilości tkanki ze zmiany.
Badanie cytologiczne - to badanie pod mikroskopem tkanki pobranej w badaniu aspiracyjnym.
Funkcja gruboigłowa - polega na pobraniu przez chirurga próbki tkanki ze zmiany w znieczuleniu miejscowym.
Badanie histopatologiczne - to badanie pod mikroskopem materiału pobranego drogą punkcji gruboigłowej.
Badanie śródoperacyjne - to badanie niezbędne w niektórych sytuacjach, kiedy nie można robić punkcji lub, gdy punkcją jest niewystarczająca oraz gdy z powodu zmiany złośliwej pacjentka jest zakwalifikowana do operacji, potwierdza lub wyklucza złośliwy charakter guza. Polega ono na pobraniu przez chirurga tkanki guza. Jest to badanie wykonywane na sali operacyjnej w narkozie.
Badanie histopatologiczne - to badanie pod mikroskopem tkanki z guza lub całego guza pobranego na sali operacyjnej. Badanie to jest wykonywane natychmiast po pobraniu tkanki i chirurg otrzymuje odpowiedź w ciągu 15 -20 minut. Taka szybka odpowiedź pozwala chirurgowi na podjęcie decyzji, co dalszego postępowania leczniczego. Gdy po badaniu histopatologicznym chirurg otrzyma odpowiedź, że zmiana jest rakiem podejmuje decyzję, jaki zakres powinien mieć zabieg operacyjny.
Oprócz wymienionych powyżej badań u pacjentek podejrzanych o raka piersi wykonuje się również badania krwi, moczu, zdjęcia klatki piersiowej, zdjęcia kości, badania ultrasonograficzne, tomografię komputerową, badania hormonalne. Wszystkie te badania pozwalają na ostateczne rozpoznanie choroby i stopnia jej zaawansowania. Pacjentki powinny wiedzieć, że nie wszystkie badania muszą być wykonane u każdej chorej. O tym, jaki zestaw badań konieczny jest do wykonania u danej kobiety, decyduje specjalista onkolog.
LECZENIE RAKA PIERSI
Metoda leczenia, którą zastosuje się u danej pacjentki, będzie zależała od stopnia zaawansowania choroby, od rodzaju raka, ogólnego stanu pacjentki, wyników wszystkich wykonanych badań i wieku. Zaawansowanie raka piersi określa się w stopniach od I do IV.
Są cztery podstawowe metody leczenia raka piersi: leczenie chirurgiczne, radioterapia, chemioterapia i hormonoterapia.
Leczenie chirurgiczne - jest leczeniem zasadniczym w niższych stopniach zaawansowania raka. Jest leczeniem regionalnym i stosuje się, gdy choroba jest ograniczona do piersi i węzłów pachy po tej samej stronie. Celem leczenia chirurgicznego jest usunięcie guza nowotworowego. Najczęściej oznacza to amputację piersi i usunięcie tkanek dołu pachowego po tej samej stronie. Tkanki dołu pachowego są usuwane ze względu na znajdujące się tam węzły chłonne. Te węzły chłonne są pierwszą „stacją filtrów" dla chłonki spływającej z piersi i często niosącej z sobą komórki raka. Komórki raka docierają do tych węzłów chłonnych w pierwszej kolejności. Trzeba, więc je usunąć, żeby po zbadaniu ich pod mikroskopem wiedzieć, czy choroba jest ograniczona jedynie do guza w piersi czy rozprzestrzeniła się już do węzłów. Operacja węzłów chłonnych ze zmianami jest również zabiegiem leczniczym, bo usuwa się następne po guzie ognisko nowotworu.
Radioterapia, czyli leczenie promieniami - podobnie jak leczenie chirurgiczne - jest leczeniem regionalnym, tzn. obejmującym dokładnie ograniczony obszar. Leczenie polega na napromienianiu wyznaczonego obszaru promieniami jonizującymi wytwarzanymi w skomplikowanej aparaturze. Celem tego leczenia jest zniszczenie komórek nowotworowych znajdujących się w obrębie piersi, pachy i podstawy szyi. Leczenie jest skomplikowane, ale nie wymaga pobytu w szpitalu. Pacjentki najczęściej dochodzą do leczenia promieniami z domu. Zazwyczaj napromieniane są codziennie po kilka minut. Całe leczenie trwa około 4 do 8 tygodni.
Chemioterapia - to leczenie systemowe polegające na podawaniu leków zwanych cytostatykami. Leki te podaje się doustnie, domięśniowo lub dożylnie. Leki dostają się do krwi i dlatego jest to leczenie systemowe ukierunkowane na komórki nowotworowe rozprzestrzenione w organizmie. Chemioterapia prowadzona jest w ściśle określonych odstępach czasu, cyklicznie, np. co dwa - trzy tygodnie. Chemioterapię stosuje się u pacjentek dochodzących z domu lub w pozostających przez kilka dni w szpitalu.
Hormonoterapia - to leczenie polegające na podawaniu leków hormonalnych doustnie lub domięśniowo. Celem tego leczenia jest zablokowanie dostępu hormonów własnych pacjentki do komórek rakowych. Hormony własne niektórych pacjentek pozwalają na mnożenie się komórek rakowych. Dlatego zablokowanie ich pozwala w niektórych przypadkach na ograniczenie wzrostu komórek nowotworowych. Hormonoterapia, podobnie jak chemioterapia, jest leczeniem systemowym.
WYBÓR METODY LECZENIA
Wybór metody leczenia odpowiedniej dla danej pacjentki zależy od stopnia zaawansowania choroby, stanu ogólnego pacjentki, wieku oraz wyników wszystkich wykonanych badań. U większości pacjentek, stosuje się różne kombinacje opisanych poprzednio metod leczenia. Najczęstszymi kombinacjami są: leczenie operacyjne, następnie radioterapia lub leczenie operacyjne, następnie chemioterapia, lub chemioterapia, następnie hormonoterapia, lub radioterapia, następnie hormonoterapia itp. Kombinacji jest właściwie tyle, ile pacjentek. Jest to tzw. indywidualizacja leczenia, to znaczy, że każda pacjentka jest leczona według indywidualnego, dla niej dobranego programu leczenia. Często w trakcie realizowania zaplanowanego programu leczenia lekarz zmuszony jest go modyfikować. Może to zależeć od różnych reakcji na leczenie. Dla przykładu, gdy stwierdzi się uczulenie na pewne leki, czasem trzeba je zmienić na inne, gdy lekarz zauważy jakieś inne nieprawidłowe reakcje na leczenie lub właśnie szczególnie dobrze reagujący na leczenie guz, program leczenia może ulec zmianie.