Rak szyjki macicy
EFEKTY UBOCZNE LECZENIA
Nie ma leczenia bez efektów ubocznych. Im bardziej agresywne jest leczenie, tym większa możliwość wystąpienia efektów ubocznych.
Agresywność leczenia jest zawsze dostosowana do agresywności choroby. To, że rak jest chorobą agresywną, wszyscy wiedzą. Bardzo agresywna choroba musi byś leczona bardzo agresywnie, leczenie będzie więc powodować występowanie reakcji ubocznych.
Efekty uboczne mogą występować w różnym okresie – podczas leczenia oraz po jego zakończeniu. Są efekty uboczne, które występują u wielu pacjentek i można je przewidywać. Można też zapobiegać wystąpieniu niektórych efektów ubocznych. Dzięki zapobieganiu można zmniejszyć nasilenie reakcji ubocznej lub opóźnić jej wystąpienie. Czasem w wyniku zastosowania pewnych działań zapobiegawczych efekty uboczne mogą w ogóle nie wystąpić. Moment wystąpienia, czas trwania i nasilenia objawów ubocznych zależą od bardzo wielu czynników. Najważniejsze z nich to: zaawansowanie choroby, stan ogólny i wiek pacjentki. W trakcie leczenia raka nie można ograniczyć się jedynie do leczenia samego guza. Nie ma jeszcze badań, które pozwoliłyby w 100% wyznaczyć granicę tkanek nowotworowych i tkanek zdrowych. Nie można więc, w trakcie leczenia ograniczyć się jedynie do obszaru widocznego guza, gdyż bardzo często w tkankach okolicznych, takich jak mięśnie, naczynia krwionośne, węzły chłonne są obecne komórki raka.
Operacja usunięcia narządu rodnego jest poważnym zabiegiem. Po operacji pozostaje się w szpitalu zazwyczaj 1-2 tygodni. Przez kilka pierwszych dni po operacji chore odczuwają ból w dole brzucha, mają problemy z oddawaniem moczu, z poruszaniem się. Normalna aktywność wraca zwykle w ciągu 4-8 tygodni. Kobiety, u których usunięto macicę nie będą miesiączkować. Jeśli pozostawiono jajniki nie będą odczuwać nieprzyjemnych objawów menopauzy ( m.in. uderzeń gorąca, nadmiernego pocenia, zaburzeń snu), ponieważ jajniki ciągle produkują hormony. Jeśli natomiast jajniki zostały usunięte u kobiety, która miesiączkowała do czasu operacji, wystąpienie objawów menopauzy (klimakterium) jest pewne.
Możliwość współżycia seksualnego i sprawność seksualna kobiety po usunięciu narządu rodnego zostaje zachowana, choć większość kobiet ma trudności emocjonalne często związane z utratą zdolności posiadania dzieci.
Większość chorych w trakcie napromieniania skarży się na biegunki, na częste i bolesne oddawanie moczu. Większość ma uczucie suchości, pieczenia, a nawet bólu w pochwie. W czasie leczenia i kilka tygodni po jego zakończeniu nie jest możliwe współżycie seksualne. Z uwagi na uszkodzenie jajników w czasie napromieniania, po leczeniu u pacjentek, które wcześniej miesiączkowały występują objawy menopauzy. W trakcie radioterapii czasem występuje na skórze reakcja polegająca na jej zaczerwienieniu i podrażnieniu. Powoduje to zwiększoną wrażliwość skóry na działanie czynników zewnętrznych takich jak np. ocieranie przez odzież, drapanie, przegrzanie, kosmetyki, woda, środki odkażające itp. Najlepiej więc wykluczyć te czynniki w trakcie leczenia promieniami. Każda pacjentka jest informowana o tym, jak należy się zachowywać w trakcie radioterapii, aby jak najbardziej zmniejszyć efekty uboczne. Do zaleceń tych należy się bezwzględnie stosować, a gdy wystąpią problemy, trzeba się zwrócić do lekarza prowadzącego leczenie promieniami. Obecnie dzięki stosowaniu nowoczesnych technik leczenia promieniami wszystkie zmiany skórne, które powstają jako efekty uboczne, występują po zakończeniu radioterapii. Ustępowanie tych zmian przebiega inaczej u każdej pacjentki. Najczęściej po 10 dniach od zakończenia radioterapii widać już wyraźne zmniejszenie reakcji, ale na całkowite ustąpienie można liczyć po 3-4 tygodniach, pod warunkiem, że pacjentka będzie się stosowała do zaleceń lekarskich.
Chemioterapia to leczenie cytostatykami, które uszkadzają nie tylko komórki raka, ale również te komórki tkanek prawidłowych, które są komórkami szybko dzielącymi się. Do tkanek, których komórki szybko mnożą się komórki cebulek włosowych, naskórka, nabłonka jelit, jajników. Wiedząc to można przewidzieć, jakie będą efekty uboczne chemioterapii. Najczęściej w czasie chemioterapii występuje utrata włosów, które jednak odrastają po kilku tygodniach. Mogą też wystąpić wymioty, nudności oraz biegunka, które ustępują po leczeniu. Mogą pojawić się również reakcje uczuleniowe, najczęściej w postaci wysypki. U niektórych pacjentek występuje obniżanie się liczby białych krwinek oraz płytek krwi.
Nie wszystkie objawy uboczne występują u każdej pacjentki. Są pacjentki, które nie mają żadnych objawów ubocznych w trakcie leczenia, natomiast mogą wystąpić po leczeniu. U części pacjentek mogą wystąpić jedynie niektóre objawy. Objawy uboczne mogą występować u każdej pacjentki o innym nasileniu. Informowanie lekarza o wszystkich występujących kłopotach i problemach, przestrzeganie jego zaleceń pozwala na ograniczenie do minimum przykrych objawów.
Leczenie hormonalne stosowane obecnie charakteryzuje się znacznie mniejszymi skutkami ubocznymi niż w latach poprzednich. W czasie leczenia hormonami może wystąpić zmniejszenie lub zwiększenie apetytu, u niektórych pacjentek mogą pojawić się obrzęki kończyn dolnych, a u pacjentek cierpiących z powodu żylaków mogą pojawić się zakrzepy. Wszystkie objawy ustępują po zastosowaniu krótkiej przerwy w leczeniu oraz po zakończeniu leczenia.
KONTROLE PO LECZENIU
Wszystkie chore wymagają okresowych kontroli po zakończeniu leczenia. Badania kontrolne polegają na badaniu lekarskim, USG, na wykonywaniu badan krwi, badań radiologicznych. Kontrole umożliwiają ocenę efektów leczenia, pozwalają na zapobieganie niektórym efektom ubocznym, na wdrożenie leczenia w przypadku odnowienia się choroby.
Regularne zgłaszanie się do badań kontrolnych jest niezbędnym, aby w miarę upływu czasu od leczenia można stwierdzić, że wyleczyliśmy pacjentkę lub że należy wdrożyć nowy etap leczenia.
Regularne zgłaszanie się do kontroli to obowiązek każdej pacjentki wobec siebie.